Nadużywanie alkoholu lub innej substancji psychoaktywnej przez jedną osobę w rodzinie wywiera negatywny wpływ na funkcjonowanie rodziny jako całości. Powoduje szkody osobiste każdego z jej członków – zarówno dorosłych jak i dzieci. Szkodliwe picie alkoholu, a zwłaszcza uzależnienie, rodzi bardzo poważne konsekwencje psychologiczne, społeczne oraz materialne. Prowadzi do dezorganizacji rodziny lub jej rozpadu. Zmiany te postępujące stopniowo są efektem przewlekłego, narastającego problemu nadużywania alkoholu lub innych substancji zmieniających świadomość przez bliską osobę.
Kiedy pojawiają się, a potem nasilają incydenty nadmiernego picia, dorośli członkowie rodziny podejmują różne interwencje, aby im zapobiec. Rozmawiają, dążą do uzyskania obietnic poprawy, proszą, grożą, próbują kontrolować zachowania osoby pijącej. Zmaganie z piciem czy narkotyzowaniem się osoby bliskiej, trwające miesiącami czy nawet latami, angażują wszystkich członków rodziny, rodzą liczne konflikty, napięcia psychiczne, cierpienie psychiczne i rozczarowanie. Takie życie może rodzić poważne konsekwencje psychologiczne. Należą do nich między innymi zaburzenia nerwicowe, zaburzenia emocjonalne (chaos emocjonalny, huśtawka nastrojów, stany lękowe i depresyjne, napięcie i stan ciągłego pogotowia emocjonalnego), zagubienie, brak poczucia sensu i celu, zakłócenie wzorców normy i zdrowia, nierealistyczne oczekiwania i brak nadziei. Pociąga to za sobą odczuwalne obniżenie jakości życia.